Materiaal

Materiaal mag niet ondergeschikt zijn! ‘‘Het is geen versiering maar onderdeel van het ontwerp’’

Architectuur ís de toepassing van materiaal. Met materiaal kun je heel veel uitdrukken, of er nu gemetseld wordt met baksteen, gegoten met beton of gelast met staal, de architect verbindt deze materialen samen tot één gebouw. Zonder materiaal is er geen gebouw.

De architect verbindt de aspecten die samen de architectuur bepalen: ruimtelijkheid (compositie), beleving (licht, textuur en materiaal), gebruik (doelgroep, functionaliteit, routing en programma), techniek (constructie, klimaatbeheersing en bouwfysica), context en ‘schoonheid’. Architectuur kan worden omschreven als de balans tussen deze elementen.

Je bent architect en hebt een ambitieus plan bedacht. Je gaat op zoek naar materialen die net zo ambitieus zijn als jouw plan. Met zo'n grote keuzemogelijkheid aan materialen kunnen architecten wel wat inspiratie gebruiken. Maar waar vind je die? Hoe kun je een materiaal toepassen?

Ik wil graag wat projecten laten zien waarin materiaal de hoofdrol speelt. Ik zou het leuk vinden als anderen daar voorbeelden aan toevoegen, zodat we elkaar kunnen verrassen en inspireren.

Restroom in Golf Course by Berschneider + Berschneider

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’


Algemeen
Een Duits architectuurbedrijf Berschneider + Berschneider heeft een ongewoon toilet ontworpen voor de populaire Lauterhofen Meier golfclub in Bavaria. Het gebouw is zeker uniek, vooral voor een golfbaan. Het ambitieuze doel was om voor een ​​vergelijkbare prijs een architectonische oplossing te vinden die integreert in het landschap en een comfortabele toiletvoorziening biedt.

Materiaal
De buitengevel wordt gedomineerd door gestapelde takken en stammen van de omringende bomen. Ze ontworpen een kleine simpele box met daarover bundels met grove takken met roestvrijstale openingen. Het interieur is strak en modern. Het constrast tussen de onbewerkte materialen en de glanzende afwerking geeft het een geraffineerde look. Dit zou maar een gewoon gebouwtje zijn zonder het gebruik van dit materiaal.

Hout
Voordelen: Grondstof die blijft groeien/ontstaan, een uitgebreide reeks soorten, esthetisch, duurzaam, volledig geschikt voor hergebruik, licht van gewicht, toegankelijk/direct beschikbaar, verwarmd, bruikbaar als bouwmateriaal, gemakkelijke bewerking, innovatieve houtproducten.
Nadelen: Ontbossing, hout krimpt (krullen, kromtrekken en splijten), knoesten, vorstscheuren, ingegroeide schors, houtrot (vochtig), brandbaar.

Toiletgroep Openbare Bibliotheek Amsterdam door Jo Coenen

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’


Algemeen
Het concept voor de toiletgroep is gebaseerd op de verschillende fases van het ontkleden: het gebouw als jas, de verdieping als trui en de toilet als ondergoed. Zoals lagen kleding verschillen de wanden van materiaal en transparantie. Door het deels open, deels gesloten karakter van die materialen wordt de relatie tussen het openbare en het intieme van de verschillende ruimtes benadrukt.

Materiaal
De scheidingswand tussen de toiletgroep en de binnenkomstruimte is gebreid en bestaat uit twee delen die zo naadloos mogelijk in de ruimte zijn gehangen. Ze vormen het karakteristieke aangezicht voor de toiletgroep. Het breisel van een 16 mm Polypropyleen getwijnd garen is op ambachtelijke wijze vervaardigd door een traditionele scheepstuigerij. Het materiaal verwijst naar de scheepvaart en is daarmee typerend voor de plek waar de bibliotheek is gesitueerd en de verdieping waarop de toiletgroep zich bevindt. In de structuur van het breisel vallen kleine openingen waardoor bewegingen van gebruikers zichtbaar zijn en die zorgen voor een karakteristieke lichtinval.
De wand is vervaardigd door scheepstuigerij De Schieman, Den Helder. Voor de wand is 4625 meter touw gebruikt, waarin 18.500 knopen zijn gelegd. Per knoop is er elf meter touw doorgetrokken. Door de manier van splitsen van het touw ontstaat het beeld dat de twee wanden uit 1 stuk touw zijn gemaakt.

Polypropyleen:
Voordelen: Prijs, zeer eenvoudig gebruik, goede chemische weerstand, lage wrijvingscoëfficiënt, uitstekende elektrische isolatie, geschikt voor voedsel, hoge vermoeidheidsweerstand, goede slagvastheid.
Nadelen: Zeer gevoelig voor UV-licht, grote krimp bij gieten, matige mechanische sterkte. 

P-wall by Matsys Design

Categorie: ‘‘Materiaal als uitgangspunt voor het ontwerp’’

Algemeen
Andrew Kudless’s P_Wall, in opdracht van SFMOMA voor de tentoonstelling ‘Sensate: Bodies and Design’ en de permanente collectie, betekent een radicale heruitvinding van de galerij muur. De muur, is een evolutie van het eerdere werk, het verkennen van de zelf-organisatie van het materiaal onder dwang. 

Materiaal
Gemaakt van 150 gegoten gips tegels - individueel gevormd door het gieten van gips in nylon gespannen op houten deuvels - de nieuwe muur bezit een onmiskenbare lichamelijke kwaliteit. Uitstulpingen en spleten, love handles en decolleté, plooien en vouwen: deze behoren tot de kenmerken van de menselijke huid die op de voorgrond treden. 

Gips
Voordelen: Zuivere vorm, prijs, goede brandwerendheid.
Nadelen: Zwaar product, tijdrovend werk, licht uitzetting, poreus, gevoelig voor vocht, matige mechanische sterkte, traag droogproces.

Serrewoning Asse van Verdickt & Verdickt

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’


Algemeen
De stalen woning van Verdickt & Verdickt in het Belgische Asse is opvallend doordat haar bijzondere ruimtelijkheid is gerealiseerd met behulp van minimaal materiaalgebruik en een ver doorgevoerde standaardisatie. De groene locatie en de ontwikkeling van een nieuwe typolgie voor betaalbare woningen gebonden aan traditionele bouwvoorschriften vormen de uitgangspunten voor het concept van een serrewoning.

Materiaal
Deze ready-made, een vrij indeelbare staalstructuur omsloten met een vliesgevel van serreprofielen, vormt het archetype van de woondoos. Het casco vormt een kwalitatieve conitinue ruimte over de verschillende bouwlagen heen, de verdere invulling is vrij. De gevelhuid combineert transparante superisolerende glaspartijen met translucide policarbonaat platen waarachter rotswolisolatie werd aangebracht afhankelijk van de oriëntatie en de gewenste privacy. De weerspiegeling van de glazen huid in combinatie met de groen/gele schijn van de isolatieplaten doorheen de polycarbonaat platen zorgen ervoor dat de woning zich in de omgeving nestelt. Het huis stelt zich nederig op tegenover de eeuwenoude bomen. De omgeving werd dan ook niet ‘vertuind’. Door een uitgepuurde detaillering, een doorgedreven standaardisatie, een zeer lage K-waarde, integratie van ecologisch verantwoorde technieken, een minimaal materiaalgebruik en een maximale ruimtelijkheid ontstaat een duurzame woning voor een betaalbare prijs.

Staal
Voordelen: Geschikt voor hergebruik, goede mechanische sterkte, vervormbaarheid, elasticiteit, slagvastheid, hardheid. 
Nadelen: Gewicht, corrosie (door toevoeging van chroom ontstaat roestvrijstaal wat wel bestand is tegen corrosie, maar dit is prijzig).

Waregem door architect Ellen Vertommen

Categorie: ‘‘Materiaal als uitgangspunt voor het ontwerp’’

Algemeen
Dit huis in Waregem bestaat uit een architectenbureau met gezinswoning voor de projectarchitect Ellen Vertommen. Om te vermijden dat het bouwvolume te groot werd voor de woonwijk is het kantoor op het kelderniveau geplaatst. 

Materiaal
Het voorkomen van de woning is volledig bepaald door het feit dat de constructie is uitgevoerd in ter plaatste gestort, zelfnivellerend beton. Zowel binnen als buiten is het materiaal zichtbaar gebleven zonder afwerking. Gezocht is naar alternatieve manieren van lichtinval. Het kantoor wordt bereikt door een groene helling en een trap aan de straatkant. Hierdoor is de kelderverdieping toch van een grote raampartij voorzien. Alle vloeren in het hele volume zijn uitgevoerd in gepolijst beton. Bijna alle interieurelementen zijn specifiek ontworpen voor dit project. De binnendeuren zijn blokdeuren van vloer tot plafond zonder bovenkader. Zo lopen de plafonds door tussen de verschillende lokalen. De deuren zijn in betonkleur geschilderd, waardoor ze grotendeels opgaan in de muren.

Beton
Voordelen: Prijs, grote vormvrijheid, duurzaam, sterk, brandwerend
Nadelen: Gewicht, tijdsduur voor volledige toepassing.

Family Creche in Drulingen by Fluor Architecture

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’


Algemeen
Allereerst, is deze familie crèche een levendige ruimte waar de kinderen verblijven en een werkplek voor het personeel. Het gebouw is in alle aspecten en behoeften de set voor deze omgeving, maar ook in de poëtische dimensie. De faciliteit wordt gezien als een beschuttende cocon voor de meest kwetsbare, het roept het idee van rust achter een bescherming. De strengheid en netheid heerst in deze vrije ruimte waar het kind zijn leven begint in de samenleving. 

Materiaal
Introvert in verschijning, is het gebouw beschut door een houten schaal - een envelop in de fysieke en symbolische betekenissen van het woord. Beschouwd als een huid die dient als bescherming tegen de snelle wereld rondom, deze envelop belichaamt het idee van een grens tussen het alledaagse leven en de warme en gezellige omgeving van de familie crèche. Op de straat, de Siberische lariks gaas en bekleding (Silverwood) beschermt de uitwendige isolatie in cellulosewatten. 

Hout
Voordelen: Grondstof die blijft groeien/ontstaan, een uitgebreide reeks soorten, esthetisch, duurzaam, volledig geschikt voor hergebruik, licht van gewicht, toegankelijk/direct beschikbaar, verwarmd, bruikbaar als bouwmateriaal, gemakkelijke bewerking, innovatieve houtproducten.
Nadelen: Ontbossing, hout krimpt (krullen, kromtrekken en splijten), knoesten, vorstscheuren, ingegroeide schors, houtrot (vochtig), brandbaar.

HAKA recycle office Rotterdam by Doepel Strijkers

Categorie: ‘‘De kracht van duurzaam materiaal’’


Algemeen
Op de noordoever van Rotterdam heeft Doepel Strijkers Architects de begane grond verdieping van het voormalige HAKA gebouw opnieuw ingericht met hergebruikte materialen uit de omgeving. 

Materiaal
Een vergaderruimte die ingekaderd wordt door oude deuren, een wand van oude kleding, en een podium van oude baksteenkisten. Voor de inrichting van het voormalige HAKA gebouw heeft Doepel Strijkers Architects sloopmaterialen uit de voor- en naoorlogse bouw een nieuw leven gegeven. Bij de verwerking van de sloopmaterialen tot nieuwe producten heeft Doepel Strijkers zich gebaseerd op de intrinsieke waarde van de materialen. Ook heeft het architectenbureau geprobeerd bij de functieverandering van de materialen zo min mogelijk afval te produceren en de montage zo eenvoudig mogelijk te houden.

Materiaal uit kringloop, sloopmaterialen uit de voor- en naoorlogse bouw, restmaterialen uit lokale productie processen.

Voordelen: 

- Uitgangspunten zijn het minimaliseren van afval, zo min mogelijk technische bewerkingen en een eenvoudige (de-)montage.

- Getoetst op techniek, CO2 footprint, kosten en maakproces. Onderzoek naar de effecten van het gebruik van sloopmaterialen en de extra vervoer en verwerkingsprocessen hebben op de CO2 footprint en kosten per object.

- Een team van mensen onder professionele begeleiding vanuit een achterstand tot de arbeidsmarkt heeft een groot deel van de objecten in elkaar gezet.

Nadelen: Veel onderzoek en creativiteit vereist.

Curved wooden wall by Gramazio & Kohler

Categorie: ‘‘Materiaal als uitgangspunt voor het ontwerp’’



Algemeen
Het project is ontwikkeld in het kader van het keuzevak programma van het lectoraat voor Architectuur en Digitale Fabrication aan de ETH Zürich.

Materiaal
De Sequential muur onderzoekt de architectonische en constructieve mogelijkheden van digitale fabricage in houtconstructies. Bijvoorbeeld het dragende en isolerende gedrag en de constructieve waterdichtheid. Individuele houten latten die naar buiten en strak naar beneden gericht waren, bijvoorbeeld, werden gebruikt niet alleen als een sterk expressief element, maar ook om de gevel te beschermen door water uit de buurt van de gevel te kanaliseren, net zoals dennennaalden doen. De combinatie van computer design strategieën en fysieke experimenten laat het ontwerp transformeren van de functionele eisen naar nieuwe mogelijkheden.

Hout
Voordelen: Grondstof die blijft groeien/ontstaan, een uitgebreide reeks soorten, esthetisch, duurzaam, volledig geschikt voor hergebruik, licht van gewicht, toegankelijk/direct beschikbaar, verwarmd, bruikbaar als bouwmateriaal, gemakkelijke bewerking, innovatieve houtproducten.
Nadelen: Ontbossing, hout krimpt (krullen, kromtrekken en splijten), knoesten, vorstscheuren, ingegroeide schors, houtrot (vochtig), brandbaar.

Tribal DDB Amsterdam by i29

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’


Algemeen
Muren, plafonds, meubels en verlichting zijn bedekt met grijs vilt op dit reclamebureau in Amsterdam ontworpen door de Nederlandse interieurarchitecten i29. Het doel was om een grote open ruimte te creeëren waar creatieve interactie wordt ondersteund. Dit alles met behoud van een werkomgeving die lange kantooruren en geconcentreerd werken stimuleert. Het ontwerp moest een identiteit hebben die vriendelijk en speels is, maar ook professioneel en serieus. 

Materiaal
Om te beginnen een materiaal dat een alternatief was voor het systeemplafond. Daarnaast was de akoestiek een belangrijk item omdat mensen in zo’n grote open ruimte een hoop geluid produceren. Met deze eisen kwamen zij al snel op textiel uit. Er is waarschijnlijk geen ander materiaal kan worden gebruikt op vloeren, plafonds, wanden, meubels en lampen dan vilt. Het is ook duurzaam, akoestisch, brandwerend en milieuvriendelijk. i29 zoekt altijd naar keuzes die meerdere vragen tegelijk beantwoorden. i29 is van mening dat eenvoud karakter geeft.

Vilt
Voordelen: Slagvast en bestand tegen trillingen, ondoorlatend of absorberend, thermische en geluidsisolatie, filtervermogen, slijtvastheid, eenvoudig te vormen, elastisch, geschikt voor hergebruik.
Nadelen: Gewicht, beperkte samenhang.

Noorderparkbar Amsterdam door Bureau SLA

Categorie: ‘‘De kracht van duurzaam materiaal’’



Algemeen
De Noorderparkbar is voor 100% opgetrokken uit materialen die afkomstig zijn van Marktplaats. Het resultaat verwijst naar de herkomst van de materialen zonder dat het er gerecycled of hergebruikt aandoet.  Omdat de ontwerpers afhankelijk waren van het aanbod op Marktplaats, moest het ontwerpproces op een ongebruikelijke wijze vormgegeven worden. Pas zodra een item of partij was aangeschaft, kon aan de hand van de dimensies en de staat waarin het materiaal verkeerde een definitief ontwerp worden gemaakt. Door veel aandacht te besteden aan de detaillering, ziet het paviljoen er strak uit.

Materiaal
De binnenwanden van de bar zijn gemaakt van hout van een reusachtige transportkist waarin een melkpakkenvulmachine voor Campina uit China naar Nederland vervoerd werd, het hout van de luiken kwam uit de inboedel van een failliete bekistingsfabriek. De constructieve basis van de bar wordt gevormd door drie gestripte units van een tijdelijk ziekenhuis. Het hout van de luiken werd gebrand om het te verduurzamen.

Hout
Voordelen: Grondstof die blijft groeien/ontstaan, een uitgebreide reeks soorten, esthetisch, duurzaam, volledig geschikt voor hergebruik, licht van gewicht, toegankelijk/direct beschikbaar, verwarmd, bruikbaar als bouwmateriaal, gemakkelijke bewerking, innovatieve houtproducten.
Nadelen: Ontbossing, hout krimpt (krullen, kromtrekken en splijten), knoesten, vorstscheuren, ingegroeide schors, houtrot (vochtig), brandbaar.

Honeycomb Morpholologies by Matsys Design

Categorie: ‘‘Materiaal als uitgangspunt voor het ontwerp’’

Matsys, een ontwerpbureau gevestigd in San Francisco, Californië is verantwoordelijk voor de Manifold installatie, een architectonisch applicatie gericht op design en prestaties vergelijkbaar met de structuur van de natuurlijke vormen als gevolg van evolutionaire krachten te integreren. De installatie verkend het onderzoek ontwikkeld in de Honeycomb morfologie Project en is uitgebreid tot een meer architectonische schaal. De Manifold Installatie stond op de AA Projecten Review in 2004. De wand heeft een variabele transparantie.

Honinggraad
Voordelen: Licht, bestand tegen samendrukking, esthetisch.
Nadelen: Randen moeilijk te beheren.

Karton
Voordelen: Prijs, eenvoudig gebruik in fabricage, isolerend, slagvast.
Nadelen: Beperkt houdbaar, slecht bestand tegen vorst. (Geperst karton is wel bestand tegen druk en vocht)

Chokkura Plaza & Shelter in Takanezawa door Kengo Kuma

Categorie: ‘‘Materiaal als verrijking van het ontwerp’’

Algemeen

De Chokkura Plaza gemeenschapshuis is gelegen nabij het Hoshakuji station. De Plaza voorziet in een aula en tentoonstellingsruimte in een site, waarin al een verlaten rijst opslag huis gebouwd in Ooya steen. 

Materiaal

Kuma speelt met beide gezichten van de mysterieuze Ooya steen. Door de zachte, poreuze geaardheid te benadrukken en de steen te vervlechten tot een textiele structuur, realiseert hij een delicaat staaltje architectuur. Tegen alle bouwkundige principes in tracht Kuma fragiele structuren te creëren, die zijn opgebouwd uit gebroken fragmenten. Deze fungeren als een raakvlak tussen het menselijke lichaam en zijn omgeving. Dit opbreken in kleinere delen zorgt ervoor, dat zelfs de logge steen een zekere zachtheid en fragiliteit krijgt, die aansluit op het menselijke lichaam. Ogenschijnlijk is het opgebouwd uit massieve gebouwdelen. Maar zodra men het gebouw nadert, verdwijnt deze solide indruk en wordt een gewichtloze transparantie zichtbaar. Het steen is veranderd in een zacht, geweven membraam dat als een luchtig jasje om het lichaam valt.

Beton
Voordelen: Prijs, grote vormvrijheid, duurzaam, sterk, brandwerend
Nadelen: Gewicht, tijdsduur voor volledige toepassing.

Earth bag construction house by Architect Nader Khalili

Categorie: ‘‘De kracht van duurzaam materiaal’’

Algemeen
De aardzak constructie is een van de meest betaalbare en duurzame manieren om een ​​huis dat in harmonie is met de aarde op te bouwen. De uitvinder van deze woning heet Nader Khalili. Khalili’s aardzak constructies zijn ongelooflijk simpel te bouwen en in zelfs binnen bereik van mensen met de meest beperkte middelen, wat altijd zijn doel was. 

Materiaal
De woning is niet alleen eenvoudig te bouwen maar ook ultraresistent. Ze is bestand tegen aardbevingen, overstromingen en andere natuurrampen. Geen nood aan machines of speciale vaardigheden, alles wat je nodig hebt, is teamwork. Met een groep van tien mensen wordt een huis gebouwd in een paar dagen en zonder al te veel moeite. Alles wat nodig is, is het vullen van de zakken met zand en ze in een cirkel vorm te positioneren. Dit is een extreem goedkope en snelle manier van veilige huizen bouwen met een hoge isolatiewaarde die nodig is in droge gebieden. Polypropyleen zakken worden gebruikt voor superieure sterkte en duurzaamheid. Voor permanente huisvesting van de zakken zijn ze bedekt met een soort van pleister voor de bescherming.

Polypropyleen:
Voordelen: Prijs, zeer eenvoudig gebruik, goede chemische weerstand, lage wrijvingscoëfficiënt, uitstekende elektrische isolatie, geschikt voor voedsel, hoge vermoeidheidsweerstand, goede slagvastheid.
Nadelen: Zeer gevoelig voor UV-licht, grote krimp bij gieten, matige mechanische sterkte.